Theo Reuters, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Antony Blinken hôm qua nói với hạ viện rằng Trung Quốc "không thể có cả hai", tức là vừa là nước thành viên của Công ước mà lại không tuân theo quy định, trong đó có việc "tuân thủ bất kỳ quyết định nào từ trọng tài quốc tế".

"Trung Quốc cần phải quyết định. Nếu họ định phớt lờ phán quyết, họ có nguy cơ gây tổn hại nặng nề đến uy tín của chính mình, khiến các nước trong khu vực xa lánh và thôi thúc các nước này gần gũi hơn với Mỹ", ông nói.

Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Antony Blinken. Ảnh: US Mission

Ông Blinken nói rằng Mỹ đã nỗ lực thúc đẩy Hiệp hội 10 quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) thành một tổ chức có sức mạnh lớn khi đối mặt với các vấn đề phức tạp như Biển Đông.

Ông nhắc đến hội nghị thượng đỉnh hồi tháng hai mà Tổng thống Mỹ Barack Obama và các nhà lãnh đạo ASEAN nhất trí rằng, các tranh chấp nên được giải quyết hòa bình và thông qua các phương pháp hợp pháp.

"Chúng tôi mong đợi rằng ASEAN, giống như họ đã làm tại hội nghị thượng đỉnh đó, sẽ bày tỏ sự ủng hộ đối với những nguyên tắc cơ bản, và chúng tôi muốn thấy điều đó xảy ra khi tòa trọng tài ra phán quyết", ông Blinken nói.

Washington đã liên tục vận động để thuyết phục các nước đồng ý rằng, phán quyết của tòa trọng tài, dự kiến ​​đến vào cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6, phải được tuân thủ. Thực tế, Tòa Trọng tài Thường trực không có quyền cưỡng chế, bắt các nước phải thực thi phán quyết, và phán quyết của tòa từng bị bỏ qua trong quá khứ.

Tòa án Trọng tài Thường trực ở The Hague dự kiến trong vài tuần tới ra phán quyết về vụ Philippines kiện yêu sách "đường 9 đoạn" mà Bắc Kinh đơn phương đưa ra, chiếm gần như toàn bộ Biển Đông.

Phán quyết này được dự đoán là sẽ có lợi cho Philippines và có thể làm tăng căng thẳng trong khu vực, bởi vì Trung Quốc, mặc dù đã ký kết Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển, cho rằng tòa không có thẩm quyền xử vụ kiện này và từ chối tham gia.

"Sự phân xử này không phải là một tòa án quốc tế. Đó là quyết định đơn phương của Philippines chống lại Trung Quốc và chúng tôi đã quyết định không tham gia tố tụng", ông Lưu Chấn Dân, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc nói hôm 28/4.

Ông Lưu tuyên bố bất cứ phán quyết trọng tài nào cũng đi ngược lại với Tuyên bố của các bên về ứng xử tại biển Đông (DOC) mà Trung Quốc và các nước ASEAN đạt được năm 2002. Tuyên bố này được ký kết nhằm cam kết giải quyết tranh chấp thông qua đối thoại và các biện pháp ngoại giao.

Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc cảnh báo bất cứ "sự chệch hướng DOC", theo góc nhìn của Trung Quốc đều mang lại "kết quả tiêu cực".

Trong khi đó, Nga và Trung Quốc đang có kế hoạch tăng cường hợp tác quân sự, gia tăng các cuộc tập trận chung trên bộ và trên biển trong năm nay.

"Chúng tôi đánh giá cao mức độ tiếp xúc cấp cao giữa Nga và Trung Quốc, cả ở cấp quốc phòng lẫn cấp nhà nước. Năm nay, chúng tôi sẽ tổ chức nhiều cuộc tập trận và sự kiện hơn so với những năm trước", Tass dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu hôm 28/4 nói. 

Tàu chiến Nga - Trung trong cuộc tập trận Joint Sea năm 2014. Ảnh: Reuters

 "Ở đây, tôi muốn nhấn mạnh rằng chúng tôi sẽ tập trận cả trên bộ và trên biển", ông nói. "Tất nhiên, mục đích là tăng cường quan hệ đối tác đem lại lợi ích cho hai bên".

Tuyên bố được Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu đưa ra trong cuộc gặp với người đồng cấp Trung Quốc Thường Vạn Toàn ở Moscow.

Cuộc tập trận quân sự lớn nhất giữa hai nước trong năm nay sẽ là tập trận hàng hải Joint Sea 2016 do Trung Quốc tổ chức.

Kim Hoa (Tổng hợp)