Ngày 18/3/2020, Bộ trưởng - Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng đã ký văn bản gửi tới Bộ GTVT thông báo kết luận của Thủ tướng tại buổi họp Thường trực Chính phủ về tình hình triển khai hệ thống thu phí tự động không dừng giai đoạn 2.

Theo đó, Thủ tướng nêu rõ, việc triển khai hệ thống thu phí tự động còn chậm trễ, chưa đạt yêu cầu đặt ra; vẫn còn nhiều vướng mắc liên quan đến dự án thu phí tự động tại tất cả các trạm BOT trên cả nước bị chậm tiến độ.

Thủ tướng giao Bộ GTVT xây dựng kế hoạch chi tiết để triển khai hệ thống thu phí tự động không dừng, bảo đảm đưa vào hoạt động đồng bộ trong năm 2020.

Dự án triển khai thu phí không dừng tại các dự án BOT được Bộ GTVT thực hiện từ tháng 11/2014.

Theo lộ trình đặt ra, đến hết năm 2018 tất cả trạm thu phí sử dụng đường bộ trên quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh sẽ thu phí không dừng; hết năm 2019, áp dụng cho tất cả các trạm thu phí còn lại.

Bộ GTVT sẽ hoàn thành dự án thu phí không dừng tại tất cả các trạm BOT trong năm 2020?

Tuy nhiên, thực tế triển khai dự án này, Bộ GTVT liên tục trễ hẹn. Trong năm 2019, Chính phủ cũng đã nhiều lần thúc Bộ GTVT về việc triển khai thu phí không dừng tại các trạm thu phí BOT. Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể đứng trước Quốc hội đặt ra mục tiêu trong năm 2019 sẽ hoàn thành.

Thế nhưng, đến cuối năm 2019, Bộ GTVT lại có văn bản gửi tới Chính phủ, xin giãn tiến độ dự án đến năm 2020.

Trước đó, trong năm 2017, Bộ trưởng Bộ GTVT cũng có "lời hứa" đến cuối năm 2018 tất cả các trạm thu phí BOT sẽ hoàn thành việc thu phí không dừng, nhưng sau đó lại không thực hiện được.

Sau mỗi lần không kịp tiến độ dự án đã đề ra, Bộ GTVT đều liệt kê ra hàng loạt những khó khăn, vướng mắc từ khâu cơ chế chính sách đến hạ tầng cơ sở... để bào chữa cho sự chậm trễ của mình.

Đương nhiên, những lý do Bộ GTVT đưa ra không phải là không có cơ sở, song đó không phải là nguyên nhân chính khiến dự án thu phí không dừng mãi không thể về đích đúng hạn.

Nhiều chuyên gia giao thông đã thẳng thắn chỉ ra, nguyên nhân căn bản nhất khiến dự án thu phí không dừng liên tục “trễ hẹn” chính là Bộ GTVT. Ban đầu, Bộ này đã không nghiên cứu một cách kỹ lưỡng để nhận ra những khó khăn của thu phí không dừng khi triển khai dự án.

Từ đó, thay vì nêu rõ những ưu điểm, hạn chế của dự án, Bộ GTVT lại chỉ lọc ra những ưu điểm ra để thuyết minh nhằm tăng tính thuyết phục cho dự án này.

Đến khi bắt tay vào triển khai, những bất cập ngày một lộ rõ thì Bộ GTVT lại tỏ ra lúng túng trong việc đưa ra những giải pháp tháo gỡ.

Trong quá trình triển khai dự án thu phí không dừng, Bộ GTVT đã thể hiện không đúng vai trò của mình. Bộ GTVT cần đứng ngoài để đưa ra những quy định cụ thể để làm quy chuẩn cho các đơn vị tham gia triển khai thu phí không dừng thực hiện thì cơ quan này lại “xắn tay” vào đàm phán với đơn vị lắp đặt thu phí tự động thay cho các nhà đầu tư BOT.

Điều này không những không giúp tiến độ dự án tiến nhanh hơn mà còn gây ra những bất đồng không nhỏ giữa các nhà đầu tư BOT với đơn vị cung cấp thiết bị thu phí không dừng và với cả Bộ GTVT.

Từ đó dẫn tới tình trạng, nhiều nhà đầu tư BOT cố tình chây ỳ, triển khai công tác thu phí không dừng, thậm chí có tính trạng lợi ích nhóm dẫn tới tiến độ dự án bị chậm.

TS Nguyễn Xuân Thủy - nguyên Giám đốc NXB GTVT cho rằng: "Với những nhà đầu tư chậm thu phí không dừng chỉ cần yêu cầu họ trong thời gian 6 tháng sau phải hoàn thành, không nghe bất cứ lý do nào. Nếu sau 6 tháng mà chưa thực hiện xong thì không cho thu phí.

Còn đối với doanh nghiệp vận tải, nếu sau 4 tháng không thực hiện các điều kiện cần thiết để qua trạm thu phí không dừng thì sẽ bị xử phạt tính trên đầu xe và lượt qua trạm... ".

Ngọc Khánh