Theo thống kê của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), lượng tiêu thụ của dòng xe pickup đang từ vị trí thứ 3 năm 2017 xuống vị trí thứ 4 năm 2018 và sẽ còn bị đe dọa hơn nữa trong năm 2019.

Giảm mạnh nhất là "vua bán tải" Ford Ranger. Năm 2017 bán tới 13.500 chiếc, năm 2018 chỉ còn hơn 6.700 chiếc. Giảm 50%.

Các dòng xe bán tải khác cũng ghi nhận sụt giảm đáng kể. Triton của Mitsubishi chỉ bán hơn 1.700 chiếc, giảm 200 chiếc so với 2017. BT50 của Mazda đạt 1.700 chiếc, giảm 200 chiếc. Duy nhất Colorado của Chevrolet ghi nhận dấu hiệu tăng khi đạt 3.470 chiếc, tăng hơn 670 chiếc.

Nếu trong 2017, bán tải được mệnh danh là xu hướng của thị trường thì năm 2018 chỉ cho thấy một cú sốc với phân khúc này. Tìm hiểu sự thất thế này, theo thông tin của đại diện VAMA, nguyên nhân quan trọng nhất là sự cạnh tranh của các phân khúc trên thị trường.

Mẫu Colorado của Chevrolet là chiếc bán tải duy nhất ghi nhận doanh số tăng trong năm 2018

Các dòng xe đa dụng khác đã nhận thấy sự bành trướng của pickup, vì thế các hãng xe cho ra mắt nhiều dòng xe có thiết kế đa dụng, tiện lợi hơn và kích thước nhỏ gọn hơn, phù hợp với nhu cầu di chuyển trong thành phố cũng như các hành trình dài.

Con số chứng minh rõ ràng nhất, các dòng xe đa dụng, xe cỡ nhỏ có doanh số bán ra tăng rất mạnh, theo VAMA, doanh số dòng sedan đạt hơn 87.400 chiếc, tăng hơn 22.000 chiếc so với cùng kỳ năm trước. Dòng Crossover có doanh số đạt trên 11.000 chiếc, tăng hơn 3.300 chiếc so với cùng kỳ, dòng xe đa dụng cỡ lớn MPV có doanh số hơn 18.000 chiếc, tăng hơn 4.000 chiếc, dòng hatchback đạt hơn 12.000 chiếc, tăng gần 1.800 chiếc.

Trao đổi với anh Nguyễn Quang Bắc - trưởng bộ phận kinh doanh của một hãng ô tô tại Việt Nam cho rằng các dòng xe bán tải có thế mạnh về sự đa dụng. Nhưng ngược lại, thiết kế của nó dần bộc lộ nhiều điểm trừ.

"Người mới sở hữu xe tâm lý ban đầu sẽ có sự thích thú. Khoang chở hàng của dòng bán tải mang lại rất nhiều tiện dụng. Họ cũng sẽ hay có những hành trình du lịch tự lái xe, mang lại những trải nghiệm mới. Nhưng sau thời kỳ "trăng mật" ấy, kích thước cồng kềnh của bán tải tạo ra các bất lợi khi người sử dụng di chuyển trong thành phố" - anh Bắc cho biết.

"Giao thông đô thị Việt Nam, đặc biệt ở các thành phố lớn tạo ra ác mộng cho bán tải. Và người dùng muốn hướng đến một sự lựa chọn gọn gàng hơn, tiện lợi hơn. Một năm họ chỉ có thời gian đi du lịch vài lần, nhưng hàng ngày họ phải lái xe đi làm, điều này là điểm trừ của bán tải. Chỉ những người buôn bán, tiểu thương, công trình công trường... mới hay sử dụng đến khoang hàng của bán tải.

Xe bán tải phù hợp với các hành trình dài, nhưng là không tiện dụng trong đường phố

Vì thế, khi các dòng xe mới ra với thiết kế nhỏ gọn hơn, không gian cốp rộng rãi hơn, bán tải đã thực sự mất đi ưu thế cạnh tranh duy nhất của nó với các dòng xe khác" - anh Bắc cho biết.

Cùng quan điểm với anh Nguyễn Quang Bắc, ông Trần Thành Minh, chủ một showroom ô tô trên đường Nguyễn Văn Cừ (Long Biên, Hà Nội) nhận định: "Bán tải có thể là xu thế trong một vài năm nhưng giao thông Việt Nam không phải là thiên đường cho dòng xe này. Ngoài ra, các chính sách thuế mới cũng đe dọa đến chiến lược của các đại lý phân phối".

Ngoài ra, một số chủ đại lý khác cũng đã cho thấy các chính sách thuế phí sắp thay đổi sẽ là hồi chuông báo động cho khả năng tiêu thụ bán tải trong năm 2019.

Cụ thể, tháng 9/2018, Bộ Tài chính hoàn thiện dự thảo Nghị định để sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 140/2016/NĐ-CP ngày 10/10/2016 của Chính phủ về lệ phí trước bạ. Theo đó, xe bán tải, xe van sẽ có lệ phí đăng ký lần đầu tăng bằng 60% của xe con dưới 9 chỗ.

Và theo thay đổi này, lệ phí trước bạ của dòng bán tải sẽ tăng 6% với 62 tỉnh thành, và 7,25% với Hà Nội (bán tải hiện chỉ chịu phí trước bạ 2%). Ví dụ, với một mẫu bán tải của Ford Ranger có giá 900 triệu đồng, phí trước bạ sẽ là 54 triệu đồng ở các địa phương ngoài Hà nội.

Giữa năm 2017, hai bộ Tài chính, Công thương đều có đề xuất tăng thuế nhập khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt cao hơn đối với dòng pickup để bảo vệ sản xuất ô tô trong nước. Các dòng xe bán tải đều được nhập khẩu với thuế suất 5%, thuế tiêu thụ đặc biệt phiên bản dung tích 2.5L là 15%, dung tích trên 3.0L là hơn 25%.

Bộ Công thương đề xuất từ năm 2019, cần điều chỉnh thuế nhập khẩu lên 30% theo mức thuế được áp dụng với dòng xe 9 chỗ. Còn thuế tiêu thụ đặc biệt cũng được thay đổi với mức áp thuế từ 45% đến 60%.

Nếu những đề xuất này được thông qua, giá xe bán tải có thể tăng từ 200 đến 400 triệu đồng/chiếc so với giá của năm 2017.

"Đây là những tín hiệu rất đáng ngại với dòng bán tải. Phân khúc này sẽ chết yểu ở các thành phố lớn nhưng sẽ vẫn tìm được sức sống ở các địa phương khác, đặc biệt khu vực trung du, miền núi của Việt Nam" - ông Nguyễn Quang Bắc nhận định.

Minh Tuệ