Việc Moscow yêu cầu Đại sứ quán Mỹ ngưng sử dụng tất cả cơ sở lưu trữ nằm trên đường Dorozhnaya và nhà nghỉ ở Serebryaniy Bor từ ngày 1/8 và cắt giảm số lượng nhân viên ngoại giao của Mỹ tại Nga xuống còn 455 người từ ngày 1/9, được cho là đòn trừng phạt ngoại giao nặng nề nhất trong lịch sử ngoại giao quốc tế.

Vậy nhưng vẫn còn chưa đủ, khi Kremlin cho biết sẽ tung ra thêm biện pháp trả đũa bổ sung nếu Mỹ có những động thái tiêu cực mới. “Nga bảo lưu quyền đưa ra các biện pháp trả đũa để đánh vào lợi ích của Mỹ nhằm phản đối dự luật trừng phạt của Washington”, theo thông cáo của Bộ Ngoại giao Nga.

Với hành động quyết liệt của Moscow, giới phân tích nhìn nhận Tổng thống Putin đã đưa ra đòn đáp trả tương xứng với Dự luật trừng phạt Nga dài 184 trang văn bản, vừa được lưỡng viện Quốc hội Hoa Kỳ thông qua với đa số tuyệt đối.

Tổng thống Putin phải làm một việc chẳng đặng đừng

Ngành ngoại giao Mỹ cũng đã bắt đầu nếm trải vị đắng từ đòn trừng phạt mạnh mẽ của Moscow. Thực tế đó khiến có nhiều nhận định rằng đây là một nước đi tuyệt vời của Tổng thống Putin, song phân tích kỹ thì đây chỉ là quyết định chẳng đặng đừng.

Cuối năm 2016, Tổng thống Obama ra lệnh trục xuất 35 nhà ngoại giao Nga với cáo buộc làm gián điệp, thu thập tin tức phục vụ cho hoạt động của tình báo Nga. Và cũng như vậy các cơ sở ngoại giao của Nga bị tịch thu đều được nhận diện là phục vụ cho hoạt động phản gián của Nga.

Hành động của người đứng đầu Nhà Trắng lúc đó bị xem là mang nặng cảm tính, muốn ngăn cản người kế nhiệm cải thiện quan hệ Nga-Mỹ, mà từ đó có thể dẹp bỏ di sản “cấm vận Nga” của ông, chứ Washington không có cơ sở chứng minh được hành động của nhân viên ngoại giao Nga.

Ở phía ngược lại, Tổng thống Putin cũng nhận định nhân viên ngoại giao Mỹ tại Nga chỉ lo hoạt động tình báo, song Kremlin lại không đáp trả. Điều đó một phần Tổng thống Putin muốn làm quà cho Tổng thống Trump, một phần là để dành đòn hiểm, chờ thời điểm có đầy đủ chứng cứ sẽ tung đòn hạ nốc ao đối phương.

Theo giới phân tích, thời điểm mà Moscow sẽ tung đòn trả đũa ngoại giao Mỹ được nhận diện là khi Washington gia hạn lệnh trừng phạt Nga lần tiếp theo, theo dự kiến vào tháng 1/2018 và cũng là ngay trước thểm cuộc bầu cử Tổng thống Nga.

Tuy nhiên, khi lệnh trừng phạt Nga được luật hoá thì việc gia hạn không còn nữa, điều đó khiến giờ G cho hành động của Moscow đến sớm hơn dự tính, và vì vậy hiệu quả chưa phát huy hết sức mạnh.

Sau khi diễn ra cuộc gặp đầu tiên của bộ đôi Trump – Putin, Moscow đã yêu cầu Washington xem xét trả lại tài sản sản ngoại giao của Nga tại Mỹ tịch thu hồi cuối năm 2016, song dường như chính quyền Trump không thể hiện thiện chí trong vấn đề này khiến cho Kremlin thất vọng.

Bộ đôi Trump - Putin không thể cải thiện cho quan hệ Nga - Mỹ.

Khi việc luật hoá trừng phạt Nga diễn ra, đó là cơ hội tốt nhất cho việc trả đũa ngoại giao của Nga. Ngay lập tức Moscow đã tận dụng cơ hội đó và Moscow phải chọn tung ra cú đánh nguội có công lực lớn hơn hàng chục lần đòn trừng phạt ngoại giao của Washington.

Điều đó khiến cho hành động trả đũa qua lại giữa Nga và Mỹ có thể mang tính dây chuyền, khi Washington cho biết là sẽ xem xét và có phản ứng với hành động của Nga. Lúc này, đây là luôn điều là bất lợi cho Nga.

Việc Moscow cho Washington “nợ” trừng phạt ngoại giao, “nợ” trừng phạt 38 thể nhân và pháp nhân có liên quan tới hành động của Nga ở Crimea và Ukraine, được nhận diện là Moscow tránh tối đa việc trả đũa trừng phạt mang tính dây chuyền với Washington, song nay điều đó không tránh được nữa.

• Ngọc Việt