Lịch sử đã chứng minh, tất cả các quốc gia đã từng bị Mỹ can thiệp quân sự sẽ chỉ có thể giành được thắng lợi cuối cùng nếu ép buộc được Washington phải ngồi vào bàn đàm phán; nếu không, họ sẽ cam chịu thất bại hoặc chỉ có được chiến thắng nửa vời hay chấp nhận tình trạng đất nước bị chia cắt.

Do đó, tiến trình hòa bình ở Syria sẽ chỉ đạt được thành công nếu kéo được Mỹ vào các cuộc đàm phán, buộc chính quyền Washington và lực lượng người Kurd phải tuân thủ các hiệp ước quốc tế về vấn đề Syria, chứ không phải là việc để mặc Washington và lực lượng do họ hậu thuẫn muốn làm gì thì làm.

Sự vắng mặt của Iran còn mang đến nhiều phức tạp ở Syria

trong hội nghị thượng đỉnh lần này, có vẻ như chính quyền Tehran đã bị bỏ rơi hoặc họ không thể tập trung vào vấn đề Syria do đang căng sức đối phó với những đòn trừng phạt khủng khiếp của Washington, hoặc đang có dấu hiệu xuống thang trước áp lực của Mỹ và Israel ở Syria.

Tuy nhiên, hiện tại và trong tương lai chính quyền Tehran vẫn sẽ đóng một vai trò cực kỳ quan trọng ở Syria, và Iran không dễ gì để vứt bỏ những lợi ích địa-chính trị ở đất nước này.

Người Iran và lực lượng dân quân người Shiite Hezbollah của Lebanon đã đổ rất nhiều xương máu để duy trì chính quyền Assad (chính quyền của người Alawite, một nhánh của người Shiite dòng Shia) ở Syria, nhằm ba mục đích cơ bản sau:

Thứ nhất là: Nối thông hành lang trên bộ từ Iran, qua Iraq, Syria tới Lebanon, nhằm mở rộng phạm vi ảnh hưởng của Iran theo trục Đông-Tây, liên kết vững chắc không gian địa-chính trị của người Shiite Trung Đông.

Thứ hai là: Mở đường cho hàng hóa Iran có thể chạy thẳng từ vịnh Ba Tư (vịnh Persian) tới Địa Trung Hải, sang Đại Tây Dương; phá thế bao vây, cấm vận của Mỹ.

Iran cũng có vai trò rất quan trọng đối với tiến trình hòa bình ở Syria

Thứ ba là: Tạo hành lang an toàn cho dòng chảy lực lượng Iran sang Syria và vũ khí, tên lửa đạn đạo Iran đến tay Hezbollah và Hamas, nhằm tạo thế và lực đối trọng với Israel.

Do đó, Tehran sẽ không cam chịu đánh mất vai trò quan trọng trong tiến trình chính trị ở Syria và vai trò đó gắn liền với sự giúp đỡ của Iran và các lực lượng do họ hậu thuẫn cho chính quyền Assad, đồng nghĩa với sự tiếp tục hiện diện quân sự ở Syria, làm gia tăng sự lo ngại của phía Israel.

Sự bành trướng thế lực của Iran và cộng đồng Hồi giáo người Shiite cũng là điều không thể chấp nhận đươc với những đồng minh Ả rập Sunni của Mỹ, do Saudi Arabia lãnh đạo.

Và dĩ nhiên, sự lo lắng của Israel và Saudi Arabia sẽ là mối quan tâm hàng đầu của Washington, tác động không nhỏ đến chính sách của Mỹ ở Trung Đông nói chung và Syria nói riêng. Do đó, những hành động của chính quyền Donald Trump ở Syria nhằm đối phó với Iran sẽ có tính chất quyết định đến tương lai của cuộc chiến ở Syria.

Như vậy, ngoài chuyện chính người Syria cũng không có mặt trong những cuộc thảo luận về tương lai của mình, cùng với việc cả Iran và Mỹ đều vắng mặt trong các cuộc đàm phán về Syria cho thấy rằng, sẽ không có những giải pháp nào mang lại những biến chuyển tích cực cho cục diện chính trị ở Syria.

Hơn thế nữa, ngoài vấn đề thành phần tham dự không hợp lý, những điểm đồng thuận mà bộ tứ nguyên thủ quốc gia Nga, Thổ Nhĩ Kỳ, Pháp, Đức đã đạt được cũng không phải là vấn đề mang tính chất quyết định đến sự thành công của tiến trình hòa bình ở Syria.

Ngoài ra, thực chất hội ngị này mang lại lợi ích lớn nhất cho ai cũng là điều cần bàn tới. Những điều này chúng ta sẽ tìm hiểu trong kỳ sau.