Hôm 1/2, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo chính thức tuyên bố Mỹ rút khỏi Hiệp ước loại bỏ tên lửa tầm trung và tầm ngắn INF. Trong 6 tháng tới, Mỹ sẽ giải quyết mọi vấn đề liên quan đến việc gỡ bỏ những quy định cuối cùng về thỏa thuận này.

Tuy nhiên, việc Mỹ rút khỏi INF đã được truyền thông châu Âu đánh giá là thêm một chiến thắng mới của ông Putin, đặc biệt trên "mặt trận tâm lý". Nhà báo Alexander Villa đã đăng tải trên tờ Nordwest-Zeitung của Đức một bài bình luận với tiêu đề: "Nga-NATO: Tỷ số đang là 1-0".

Trong bài báo này, người viết nói thẳng NATO đang mấp mé bờ vực chia rẽ về vấn đề vũ khí, và bản thân chính trị Đức cũng đang lâm vào tình trạng rạn nứt liên quan đến quyết định hủy INF của Mỹ.

Bài viết lấy ví dụ về vấn đề của vùng lãnh thổ Niedersachsen (Hạ Saxon) của Cộng hòa Liên bang Đức. Người đứng đầu khu vực này là Stefan Weil đã thấy khó chịu và mất an toàn khi Hiệp ước INF bị xóa  bỏ và tuyên bố "nước Đức cần có chuyển động mới để tự bảo vệ hòa bình".

Ngoại trưởng Mỹ từng đến NATO để thông báo về kế hoạch hủy INF của nước này

Tổng thư ký Đảng Dân chủ Xã hội Đức là Lars Klingbybil gọi việc Mỹ triển khai tên lửa ở châu Âu để đáp trả những người Nga dường như đang ở đó là "con đường không đúng đắn", ông bày tỏ sự bất đồng với chính sách của nhà cầm quyền hai nước.

Hồi cuối tháng 12/2018, Ngoại trưởng Đức đã kêu gọi đưa vấn Hiệp ước INF đứng trước nguy cơ hết hiệu lực vào chương trình nghị sự tối quan trọng của NATO. Ngoại trưởng Heiko Mass nói thẳng, an ninh châu Âu đang bị đặt trong báo động đỏ, trong khi các lãnh thổ của Mỹ nằm ngoài tầm bắn của tên lửa thuộc INF.

Tuy nhiên, sự phân rã đã xuất hiện ngay tại NATO. Đức, Pháp đồng lòng kêu gọi tất cả các bên kiềm chế và ngồi vào bàn đàm phán cùng nhau. Trong khi đó, Đức là quốc gia quyết liệt nhất thúc giục Nga và Mỹ cũng lắng nghe và bảo vệ Hiệp ước INF.

Pháp, Đức và một số thành viên khác trong NATO đã lo ngại châu Âu sẽ trở thành bãi chiến trường giữa hai siêu cường Nga và Mỹ và họ sẽ bị kéo theo cuộc chạy đua vũ trang thảm khốc như thời Chiến tranh lạnh.

Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhấn mạnh: "INF được xây dựng từ thời Chiến tranh lạnh và định hình an ninh toàn châu Âu hàng chục năm nay. Nếu muốn hủy bỏ hiệp ước này, cần có một thời gian thích hợp và một thời điểm phù hợp".

NATO lo ngại châu Âu trở thành bãi chiến trường mới và cuộc đua vũ khí kiểu Chiến tranh lạnh sẽ trở lại

Tuy nhiên, Anh lại là thế lực ra sức ủng hộ Mỹ và chấp nhận với phương án hủy bỏ INF. Đằng sau Anh có một số quốc gia khác cũng đã lên tiếng ủng hộ Mỹ vô điều kiện vì họ có quyền tin tưởng vào đồng minh.

Song những mâu thuẫn và phân rã này sẽ khiến NATO chịu nhiều sức ép. Bản thân ông Trump đã từng nhiều lần đe dọa rút khỏi liên minh NATO bởi các nước thành viên không chịu gia tăng chi tiêu quân sự và ép Mỹ phải gồng gánh cỗ máy quân sự quá lớn này.

Ngược lại, Pháp, Đức đang sẵn lòng thúc đẩy kế hoạch thành lập một quân đội chung châu Âu nhằm thoát khỏi ảnh hưởng của Mỹ và tìm kiếm quyền tự quyết nhiều hơn cho EU về chính an ninh của khối này.

Và theo phân tích của nhà báo Đức nói trên, bất luận việc quan điểm của Mỹ có đúng hay không, và Mỹ đang theo đuổi chiến lược nào sau khi hủy INF thì vẫn tồn tại một thực tế duy nhất: NATO đã trải qua một cú sốc tinh thần và họ bắt đầu phân rã, tiếng nói của Mỹ không còn là tối thượng tại đây.

Điều này đã đẩy NATO đến một tình thế hiểm nghèo. Và dù kết quả có diễn ra thế nào, Nga và ông Putin vẫn đang dẫn 1 bàn với NATO. Mà bàn thua này là do Mỹ tự đốt lưới nhà.

Minh Hoàng