Mới đây, Thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran Ali Shamkhani đã đưa ra lời cảnh báo rằng, Mỹ sẽ vĩnh viễn không có được thỏa thuận hạt nhân với Iran nếu kích hoạt lệnh trừng phạt mới nhất.

Mỹ muốn LHQ ra lệnh trừng phạt, cấm bán vũ khí thông thường cho Iran.

Theo đó, ông Ali Shamkhani nhấn mạnh rằng, thỏa thuận năm 2015 về chương trình hạt nhân của Tehran sẽ “chết vĩnh viễn” nếu Mỹ cố gắng thúc đẩy LHQ tiến hành gia hạn và mở rộng lệnh trừng phạt Iran liên quan đến cấm bán vũ khí thông thường cho nước này.

"Xử phạt là công cụ của Mỹ để sống sót với quyền bá chủ đang suy giảm của họ" - ông Shamkhani lên án.

Ông cũng kêu gọi EU nên lựa chọn giữa việc thực hiện theo sức ép của đồng minh Mỹ hay bị cộng đồng người Hồi giáo "khinh miệt".

Đặc phái viên của Mỹ tại LHQ, Brian Hook, tiết lộ hồi đầu tuần rằng, Mỹ có ý định thuyết phục các quốc gia thành viên Hội đồng Bảo an khác gia hạn lệnh cấm bán vũ khí thông thường cho Iran, dự kiến  sẽ hết hạn vào tháng 10 tới.

Sau đó, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Mike Pompeo cho biết, Washington sẽ đảm bảo rằng Iran không mua xe tăng và xe bọc thép của Nhật Bản từ Nga hoặc Trung Quốc. Ông cũng lập luận rằng lệnh cấm vận vũ khí không liên quan đến các cam kết gắn liền với JCPOA.

Theo các nguồn tin lý giải với truyền thông, phía Mỹ đã muốn mở rộng lệnh trừng phạt của LHQ để giảm bớt tính đơn phương của các lệnh trừng phạt Mỹ, vốn sẽ được nhiều quốc gia hỗ trợ Iran bất chấp trừng phạt để vi phạm.

Giới quan sát nhận thấy, Washington đã từng tuyên bố xé bỏ thỏa thuận hạt nhân Iran hồi tháng 5/2018 song bây giờ đang tích cực nhắc đến chúng như họ vẫn còn đang ở trong thỏa thuận. Làm như vậy sẽ tách bạch các lệnh trừng phạt đơn phương với các lệnh trừng phạt mới mà Mỹ kỳ vọng sẽ được LHQ thông qua.

Iran đã bác bỏ những cáo buộc của Mỹ cho rằng nước này bí mật vi phạm thỏa thuận JCPOA và gọi Washington đang coi đây như một cái cớ để hủy bỏ thỏa thuận đã ký với Iran vào năm 2015 và tái áp đặt trừng phạt nước này.

Cơ quan giám sát hạt nhân toàn cầu, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), đã xác nhận tại thời điểm Tổng thống Mỹ Donald Trump xé bỏ thỏa thuận thì Iran đang tuân thủ JCPOA.

Quyết định rời khỏi JCPOA của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bị các bên tham gia thỏa thuận là EU, Nga và Trung Quốc chỉ trích.

Sau khi Mỹ áp đặt lại các lệnh trừng phạt  đối với Iran như một phần của chiến dịch 'gây áp lực tối đa', Tehran bắt đầu giảm dần các cam kết của mình theo JCPOA nhưng không chấp nhận chính thức từ bỏ thỏa thuận.

Các quan chức Iran đã nhiều lần tuyên bố rằng họ sẽ trở lại tuân thủ đầy đủ theo thỏa thuận nếu EU cung cấp một số loại cứu trợ từ các lệnh trừng phạt của Mỹ. Phía Mỹ và Iran đều tuyên bố muốn ngồi lại cho một thỏa thuận mới nhưng Iran khẳng định Washington đã không thiện chí khi xóa bỏ trừng phạt trước khi ngồi vào đàm phán.

Hải Lâm