Ngư dân Nguyễn Công Quý (ở cảng cá Đề Gi, Phù Cát, Bình Định) đóng chiếc tàu sắt hơn 14 tỉ đồng chỉ ra khơi được một lần rồi nằm bờ gần hai năm qua - Ảnh: Trường Đăng- báo Tuổi trẻ.

Theo dõi tin tức về vụ tàu vỏ thép của ngư dân được đóng theo Nghị định 67 của Chính phủ để giúp ngư dân vươn khơi bám biển, từng bước làm chủ Biển Đông những ngày này mà không khỏi thấy buồn tê tái.

Những con tàu trị giá 15-20 tỷ đồng, là gia sản và niềm hy vọng của cả họ hàng, dòng tộc, cả cả làng chài nhưng từ khi vươn khơi đã mang về bao nhiêu phiền toái. Máy hỏng, vỏ thép bị rỉ, tàu ra khơi chưa được bao lâu đã phải nằm bờ, ngư dân nghèo vẫn hoàn nghèo trong khi số nợ họ phải vay để đóng tàu đang đội lên theo cấp số nhân.

Vụ việc của các ngư dân Bình Định gần đây càng khiến cho dư luận xôn xao bởi từ khi phát hiện ra hiện tượng vỏ tàu thép bị rỉ vì dùng thép Trung Quốc thay vì thép Nhật Bản, một tấn bi kịch tiếp đó đã xảy ra khi đưa tàu vào kiểm nghiệm, nhà phân phối của Mitsubishi khẳng định: máy tàu do Công ty Nam Triệu đóng không phải phân phối chính hãng.

Từ vỏ tàu cho đến máy tàu, đó là 2 thành phần quan trọng nhất của chiếc tàu thép trị giá hàng chục tỷ đồng này đều dùng hàng trôi nổi, kém chất lượng. Đó là một cú đấm trời giáng vào những ngư dân nghèo vốn đang tuyệt vọng. Và rồi sau đó, lại có thêm chuyện công ty Nam Triệu dùng tiền để “bịt miệng” ngư dân, yêu cầu họ cam kết rút đơn khiếu nại, từ chối kiểm định tàu.

Cái giá mà phía công ty đóng tàu đưa ra quá rẻ mạt, 100 triệu đồng, 130 triệu đồng, 200 triệu đồng cho sự bỏ cuộc của ngư dân, để họ không khiếu nại, không theo đến cùng vụ việc này. Đã có những ngư dân chấp nhận cái giá này để rồi rút đơn về, song cũng có những ngư dân không chịu, và họ đã tố ra việc mình bị mua chuộc để ký vào hợp đồng cam kết bồi thường theo kiểu “đi đêm”.

Đúng là không còn gì để nói nữa. Chỉ có sự thất vọng, chán chường cho công lý, cho sự thật. Một kiểu làm ăn dối trá lọc lừa đang lấn lướt ở nhiều lĩnh vực. Những con tàu vỏ thép giúp ngư dân vươn khơi bám biển, những “pháo đài” khẳng định chủ quyền của người Việt trên biển, giờ cũng bị biến thành chỗ để đục khoét, đổi trắng thay đen.

Sự thật có cơ hội nào không khi hết lần này đến lần khác, những ngư dân bị lừa, bị “làm xiếc”? Chúng ta mất đi không phải chỉ là những con tàu vỏ thép bị làm thành “hàng rởm”, chúng ta còn mất đi nhiều thứ quý giá hơn, đó là niềm tin.

Từ những con tàu vỏ thép đóng cho ngư dân theo Nghị định 67, chúng ta có thể hiểu vì sao trong khi các nước trên thế giới đã kịp khẳng định mình bằng hàng triệu thương hiệu đỉnh cao thì Việt Nam vẫn mãi lẹt đẹt ở top sau. Hàng hóa chất lượng kém, thực phẩm xuất khẩu thường bị trả về vì dính tạp chất, không đảm bảo yêu cầu khắt khe của đối tác.

Lối làm ăn dối trá, xem tất cả như những món lợi để xà xẻo bất chấp danh dự, chà đạp lên lòng trung thực rồi sẽ giết chết sản xuất trong nước. Còn ai đặt lòng tin vào những bạn hàng lấy sự dối trá làm đầu như những công ty đóng tàu trong trường hợp này?

Bao giờ người Việt bỏ được cái tư duy “kiếm lợi” bằng mọi giá, bất chấp cả danh dự và nhân phẩm để sản xuất được những mặt hàng đúng với giá trị của nó, chừng đó chúng ta mới có cơ hội được ngẩng mặt để có một chỗ ngồi “bằng chị bằng em”.

Hãy tự vấn mình, điều gì khiến cho những chiếc tàu vỏ thép của ngư dân, dù được đầu tư hàng chục tỷ đồng đã không thể vươn khơi bám biển? Không chỉ là chuyện vỏ thép kém chất lượng, không chỉ là những cỗ máy trôi nổi, không thương hiệu. Đó còn là những mảng lương tâm đã rách rưới, đã bốc mùi rữa nát bởi lòng tham.

• Mi An